Wat jij (wilt) wilt
November 2022
Sinds ik ongeveer 9 jaar oud was, worstelde ik met de schijnbare tegenstrijdigheid tussen het feit dat ik ben gemaakt van materie die zich op een voorspelbare manier gedraagt, en het gevoel dat ik kon kiezen om te doen wat ik wilde. Op die leeftijd (zoals op de meeste volgende leeftijden) had ik altijd problemen met de autoriteiten, en het leek me dat er mogelijk een manier was om uit de problemen te komen door te stellen dat ik niet verantwoordelijk was voor mijn daden. Ik verloor geleidelijk de hoop daarop, maar de puzzel bleef: Hoe verzoen je het feit dat je een machine bent gemaakt van materie met het gevoel dat je vrij bent om te kiezen wat je doet? [1]
De beste manier om het antwoord uit te leggen is misschien door te beginnen met een lichtelijk verkeerde versie, en die vervolgens te corrigeren. De verkeerde versie is: Je kunt doen wat je wilt, maar je kunt niet willen wat je wilt. Ja, je kunt controleren wat je doet, maar je zult doen wat je wilt, en dat laatste kun je niet controleren.
De reden dat dit onjuist is, is dat mensen soms veranderen wat ze willen. Mensen die iets niet willen willen – bijvoorbeeld drugsverslaafden – kunnen soms stoppen met het willen ervan. En mensen die iets willen willen – die klassieke muziek of broccoli willen lusten – slagen daar soms in.
Dus passen we onze eerste uitspraak aan: Je kunt doen wat je wilt, maar je kunt niet willen wat je wilt willen.
Dat is nog steeds niet helemaal waar. Het is mogelijk om te veranderen wat je wilt willen. Ik kan me voorstellen dat iemand zegt: "Ik heb besloten om niet meer van klassieke muziek te willen houden." Maar we komen dichter bij de waarheid. Het is zeldzaam dat mensen veranderen wat ze willen willen, en hoe meer "willen" we toevoegen, hoe zeldzamer het wordt.
We kunnen willekeurig dicht bij een ware uitspraak komen door meer "willen" toe te voegen, op vrijwel dezelfde manier als we willekeurig dicht bij 1 kunnen komen door meer negens toe te voegen aan een reeks negens na een decimale punt. In de praktijk moeten drie of vier "willen" zeker genoeg zijn. Het is zelfs moeilijk om te bedenken wat het zou betekenen om te veranderen wat je wilt willen willen willen, laat staan om het daadwerkelijk te doen.
Dus een manier om het juiste antwoord te formuleren is door een reguliere expressie te gebruiken. Je kunt doen wat je wilt, maar er is een uitspraak van de vorm "je kunt niet (willen)* willen wat je wilt" die waar is. Uiteindelijk kom je terug bij een wil die je niet controleert. [2]
Noten
[1] Ik wist niet toen ik 9 was dat materie zich willekeurig kon gedragen, maar ik denk niet dat het veel invloed heeft op het probleem. Willekeurigheid vernietigt de geest in de machine net zo effectief als determinisme.
[2] Als je het niet prettig vindt om een uitdrukking te gebruiken, kun je hetzelfde punt maken met behulp van hogere-orde verlangens: Er is een n zodanig dat je je nth-orde verlangens niet controleert.
Dank aan Trevor Blackwell, Jessica Livingston, Robert Morris en Michael Nielsen voor het lezen van concepten van dit artikel.