Het Risico van Ontdekking

Januari 2017

Omdat biografieën van beroemde wetenschappers geneigd zijn hun fouten weg te laten, onderschatten we de mate van risico die ze bereid waren te nemen. En omdat alles wat een beroemde wetenschapper deed dat geen fout was, waarschijnlijk de conventionele wijsheid is geworden, lijken die keuzes ook niet riskant.

Biografieën van Newton, bijvoorbeeld, richten zich begrijpelijkerwijs meer op natuurkunde dan op alchemie of theologie. De indruk die we krijgen is dat zijn feilloze oordeel hem rechtstreeks naar waarheden leidde die niemand anders had opgemerkt. Hoe verklaren we al de tijd die hij aan alchemie en theologie besteedde? Nou, slimme mensen zijn vaak nogal gek.

Maar misschien is er een eenvoudigere verklaring. Misschien waren de slimheid en de gekte niet zo gescheiden als we denken. Natuurkunde lijkt ons een veelbelovend onderwerp om aan te werken, en alchemie en theologie voor de hand liggende tijdverspillingen. Maar dat is omdat we weten hoe dingen zijn uitgepakt. In Newtons tijd leken de drie problemen ongeveer even veelbelovend. Niemand wist nog wat de beloning zou zijn voor het uitvinden van wat we nu natuurkunde noemen; als ze dat wel hadden geweten, zouden meer mensen eraan hebben gewerkt. En alchemie en theologie vielen toen nog in de categorie die Marc Andreessen zou omschrijven als "enorm, als het waar is".

Newton deed drie weddenschappen. Eén ervan werkte. Maar ze waren allemaal riskant.