De Vorm van het Essayveld
Juni 2025
Een essay moet mensen iets vertellen wat ze nog niet weten. Maar er zijn drie verschillende redenen waarom mensen iets niet weten, en die leiden tot drie heel verschillende soorten essays.
Eén reden waarom mensen iets niet zullen weten, is omdat het niet belangrijk is om te weten. Dat betekent niet dat het een slecht essay zal opleveren. Je zou bijvoorbeeld een goed essay kunnen schrijven over een bepaald automodel. Lezers zouden er iets van leren. Het zou hun beeld van de wereld aanvullen. Voor een handvol lezers zou het zelfs een soort openbaring kunnen ontketenen. Maar tenzij het een heel ongebruikelijke auto is, is het niet cruciaal dat iedereen erover weet. [1]
Als iets niet belangrijk is om te weten, is er geen antwoord op de vraag waarom mensen het niet weten. Het niet kennen van willekeurige feiten is de standaard. Maar als je gaat schrijven over dingen die wel belangrijk zijn om te weten, moet je je afvragen waarom je lezers ze nog niet weten. Is het omdat ze slim maar onervaren zijn, of omdat ze onnozel zijn?
Dus de drie redenen waarom lezers misschien nog niet weten wat je ze vertelt, zijn (a) dat het niet belangrijk is, (b) dat ze onnozel zijn, of (c) dat ze onervaren zijn.
De reden dat ik deze analyse deed, was om tot het volgende feit te komen, dat controversieel had kunnen lijken als ik ermee was begonnen, maar nu duidelijk zou moeten zijn. Als je voor slimme mensen schrijft over belangrijke dingen, schrijf je voor de jeugd.
Of preciezer gezegd, daar zul je het meeste effect hebben. Wat je ook zegt, het moet ook voor jouzelf tenminste enigszins nieuw zijn, hoe oud je ook bent. Anders is het geen essay, want een essay is iets dat je schrijft om iets uit te zoeken. Maar wat je ook uitzoekt, het zal waarschijnlijk meer een verrassing zijn voor jongere lezers dan voor jou.
Er is een continuüm van verrassing. Aan de ene kant kan iets wat je leest je hele manier van denken veranderen. The Selfish Gene deed dit voor mij. Het was alsof ik plotseling de andere interpretatie van een dubbelzinnig beeld zag: je kunt genen in plaats van organismen als protagonisten behandelen, en evolutie wordt gemakkelijker te begrijpen als je dat doet. Aan de andere kant zet schrijven louter woorden op iets wat lezers al dachten – of dachten dat ze het dachten.
De impact van een essay is hoeveel het de gedachten van lezers verandert, vermenigvuldigd met het belang van het onderwerp. Maar het is moeilijk om in beide goed te zijn. Het is moeilijk om grote nieuwe ideeën te hebben over belangrijke onderwerpen. Dus in de praktijk is er een afweging: je kunt de gedachten van lezers veel veranderen over matig belangrijke dingen, of een beetje veranderen over heel belangrijke dingen. Maar bij jongere lezers verschuift de afweging. Er is meer ruimte om hun denken te veranderen, dus is er een grotere beloning voor het schrijven over belangrijke dingen.
De afweging is niet bewust, althans niet voor mij. Het is meer een soort zwaartekrachtveld waarin schrijvers werken. Maar elke essayist werkt erin, of ze het nu beseffen of niet.
Dit lijkt duidelijk zodra je het zegt, maar het duurde lang voordat ik het begreep. Ik wist dat ik voor slimme mensen wilde schrijven over belangrijke onderwerpen. Ik merkte empirisch dat ik voor de jeugd leek te schrijven. Maar het duurde jaren voordat ik begreep dat het laatste een automatisch gevolg was van het eerste. Sterker nog, ik heb het pas echt begrepen toen ik dit essay aan het schrijven was.
Nu ik het weet, moet ik iets veranderen? Ik denk het niet. Sterker nog, het zien van de vorm van het veld waarin schrijvers werken, heeft me eraan herinnerd dat ik niet optimaliseer voor rendementen daarin. Ik probeer lezers van een bepaalde leeftijd niet te verrassen; ik probeer mezelf te verrassen.
De manier waarop ik meestal beslis waar ik over schrijf, is door nieuwsgierigheid te volgen. Ik merk iets nieuws op en duik erin. Het zou waarschijnlijk een vergissing zijn om dat te veranderen. Maar het zien van de vorm van het essayveld heeft me aan het denken gezet. Wat zou jonge lezers verrassen? Welke belangrijke dingen leren mensen vaak laat? Interessante vraag. Daar moet ik over nadenken.
Noot
[1] Het is echter moeilijk om een echt goed essay te schrijven over een onbelangrijk onderwerp, omdat een echt goede essayist het onderwerp onvermijdelijk in diepere wateren zal trekken. E. B. White kon een essay schrijven over hoe je aardappelen kookt dat eindigde met tijdloze wijsheid. In dat geval zou het natuurlijk niet echt gaan over hoe je aardappelen kookt; dat was gewoon het startpunt geweest.
Dank aan Jessica Livingston en Michael Nielsen voor het lezen van concepten van dit werk.