Het leven is kort

Januari 2016

Het leven is kort, zoals iedereen weet. Toen ik een kind was, vroeg ik me dit af. Is het leven werkelijk kort, of klagen we eigenlijk over de eindigheid ervan? Zouden we het leven net zo goed kort vinden als we 10 keer zo lang leefden?

Omdat er geen manier leek om deze vraag te beantwoorden, stopte ik met me af te vragen. Toen kreeg ik kinderen. Dat gaf me een manier om de vraag te beantwoorden, en het antwoord is dat het leven werkelijk kort is.

Kinderen krijgen liet me zien hoe je een continue hoeveelheid, tijd, kunt omzetten in discrete hoeveelheden. Je krijgt maar 52 weekenden met je 2-jarige. Als Kerstmis-als-magie duurt van zeg, leeftijd 3 tot 10, zie je je kind het maar 8 keer meemaken. En hoewel het onmogelijk is te zeggen wat veel of weinig is van een continue hoeveelheid als tijd, is 8 niet veel van iets. Als je een handvol van 8 pinda's had, of een plank met 8 boeken om uit te kiezen, zou de hoeveelheid zeker beperkt lijken, ongeacht je levensduur.

Oké, dus het leven is werkelijk kort. Maakt het enig verschil om dat te weten?

Het heeft voor mij wel verschil gemaakt. Het betekent dat argumenten van de vorm "Het leven is te kort voor x" grote kracht hebben. Het is niet zomaar een uitdrukking om te zeggen dat het leven te kort is voor iets. Het is niet zomaar een synoniem voor vervelend. Als je merkt dat je denkt dat het leven te kort is voor iets, moet je proberen het te elimineren als je kunt.

Als ik mezelf afvraag waarvoor ik het leven te kort heb bevonden, is het woord dat in me opkomt "bullshit". Ik realiseer me dat dat antwoord enigszins tautologisch is. Het is bijna de definitie van bullshit dat het de dingen zijn waarvoor het leven te kort is. En toch heeft bullshit een onderscheidend karakter. Er zit iets nep aan. Het is junkfood van de ervaring. [1]

Als je jezelf afvraagt waar je je tijd aan besteedt dat bullshit is, weet je waarschijnlijk het antwoord al. Onnodige vergaderingen, zinloze discussies, bureaucratie, pose, omgaan met de fouten van anderen, files, verslavende maar onbelonende tijdverdrijven.

Er zijn twee manieren waarop dit soort dingen in je leven komen: het wordt je opgedrongen, of het misleidt je. Tot op zekere hoogte moet je de bullshit die je door omstandigheden wordt opgedrongen, accepteren. Je moet geld verdienen, en geld verdienen bestaat grotendeels uit klusjes. Inderdaad, de wet van vraag en aanbod zorgt ervoor: hoe lonender een soort werk is, hoe goedkoper mensen het zullen doen. Het kan zijn dat je minder bullshit wordt opgedrongen dan je denkt. Er is altijd een stroom van mensen geweest die uit de standaard sleur stappen en ergens gaan wonen waar de kansen in conventionele zin kleiner zijn, maar het leven authentieker aanvoelt. Dit zou vaker kunnen gebeuren.

Je kunt dit op kleinere schaal doen zonder te verhuizen. De hoeveelheid tijd die je aan bullshit moet besteden, varieert per werkgever. De meeste grote organisaties (en veel kleine) zijn erin ondergedompeld. Maar als je bewust bullshitvermijding prioriteert boven andere factoren zoals geld en prestige, kun je waarschijnlijk werkgevers vinden die minder van je tijd verspillen.

Als je freelancer bent of een klein bedrijf hebt, kun je dit op het niveau van individuele klanten doen. Als je giftige klanten ontslaat of vermijdt, kun je de hoeveelheid bullshit in je leven verminderen zonder je inkomen meer te verlagen.

Maar hoewel een bepaalde hoeveelheid bullshit onvermijdelijk aan je wordt opgedrongen, is de bullshit die je leven binnensluipt door misleiding niemand anders schuld dan de jouwe. En toch kan de bullshit die je kiest moeilijker te elimineren zijn dan de bullshit die je wordt opgedrongen. Dingen die je verleiden om je tijd te verspillen, moeten heel goed zijn in je misleiden. Een voorbeeld dat voor veel mensen bekend zal zijn, is online discussiëren. Als iemand je tegenspreekt, valt diegene je in zekere zin aan. Soms vrij openlijk. Je instinct bij een aanval is om jezelf te verdedigen. Maar zoals veel instincten, is dit niet ontworpen voor de wereld waarin we nu leven. Hoe contra-intuïtief het ook voelt, het is meestal beter om jezelf niet te verdedigen. Anders nemen deze mensen letterlijk je leven in beslag. [2]

Online discussiëren is slechts incidenteel verslavend. Er zijn gevaarlijkere dingen dan dat. Zoals ik eerder heb geschreven, is een bijproduct van technische vooruitgang dat dingen die we leuk vinden, steeds verslavender worden. Dat betekent dat we steeds vaker een bewuste inspanning moeten leveren om verslavingen te vermijden - om buiten onszelf te staan en te vragen "is dit hoe ik mijn tijd wil besteden?"

Naast het vermijden van bullshit, moet men actief op zoek gaan naar dingen die ertoe doen. Maar verschillende dingen doen ertoe voor verschillende mensen, en de meesten moeten leren wat voor hen ertoe doet. Enkele zijn gelukkig en realiseren zich al vroeg dat ze van wiskunde houden, of van het zorgen voor dieren, of van schrijven, en vinden dan een manier om er veel tijd aan te besteden. Maar de meeste mensen beginnen met een leven dat een mix is van dingen die ertoe doen en dingen die niet ertoe doen, en leren pas geleidelijk onderscheid te maken.

Vooral voor jongeren wordt veel van deze verwarring veroorzaakt door de kunstmatige situaties waarin ze zich bevinden. Op de middelbare school lijkt het wat de andere kinderen van je denken het belangrijkste ter wereld. Maar als je volwassenen vraagt wat ze op die leeftijd verkeerd deden, zegt bijna iedereen dat ze te veel gaven om wat andere kinderen van hen dachten.

Een heuristiek om dingen die ertoe doen te onderscheiden, is jezelf afvragen of je er in de toekomst om zult geven. Valse dingen die ertoe doen, hebben meestal een scherpe piek van schijnbaar belang. Zo misleiden ze je. Het oppervlak onder de curve is klein, maar de vorm ervan prikt in je bewustzijn als een naald.

De dingen die ertoe doen, zijn niet noodzakelijkerwijs de dingen die mensen "belangrijk" zouden noemen. Koffie drinken met een vriend doet ertoe. Je zult later niet het gevoel hebben dat dat tijdverspilling was.

Een geweldig ding aan kleine kinderen is dat ze je dwingen tijd te besteden aan dingen die ertoe doen: hen. Ze grijpen je mouw terwijl je naar je telefoon staart en zeggen "wil je met me spelen?" En de kans is groot dat dat inderdaad de bullshit-minimaliserende optie is.

Als het leven kort is, moeten we verwachten dat de kortheid ons zal verrassen. En dat is precies wat er meestal gebeurt. Je neemt dingen voor lief, en dan zijn ze weg. Je denkt dat je altijd dat boek kunt schrijven, of die berg kunt beklimmen, of wat dan ook, en dan realiseer je je dat het venster gesloten is. De droevigste vensters sluiten wanneer andere mensen sterven. Hun leven is ook kort. Nadat mijn moeder stierf, wenste ik dat ik meer tijd met haar had doorgebracht. Ik leefde alsof ze er altijd zou zijn. En op haar typische stille manier moedigde ze die illusie aan. Maar het was een illusie. Ik denk dat veel mensen dezelfde fout maken als ik.

De gebruikelijke manier om niet verrast te worden door iets, is om je er bewust van te zijn. Vroeger, toen het leven precairder was, waren mensen zich bewust van de dood in een mate die nu een beetje morbide zou lijken. Ik weet niet zeker waarom, maar het lijkt niet de juiste oplossing om jezelf voortdurend te herinneren aan de zeis die aan ieders schouder hangt. Misschien is een betere oplossing om het probleem vanaf het andere uiteinde te bekijken. Cultiveer een gewoonte van ongeduld over de dingen die je het liefst wilt doen. Wacht niet met het beklimmen van die berg, of het schrijven van dat boek, of het bezoeken van je moeder. Je hoeft jezelf niet voortdurend eraan te herinneren waarom je niet moet wachten. Wacht gewoon niet.

Ik kan nog twee dingen bedenken die men doet als men niet veel van iets heeft: proberen er meer van te krijgen, en genieten van wat men heeft. Beide zijn hier logisch.

Hoe je leeft, beïnvloedt hoe lang je leeft. De meesten kunnen het beter doen. Ikzelf ook.

Maar je kunt waarschijnlijk nog meer effect bereiken door beter op de tijd te letten die je hebt. Het is gemakkelijk om de dagen voorbij te laten vliegen. De "flow" waar fantasierijke mensen zo van houden, heeft een duisterdere neef die je ervan weerhoudt te pauzeren om te genieten van het leven te midden van de dagelijkse stroom van klusjes en alarmen. Een van de meest opvallende dingen die ik heb gelezen, was niet in een boek, maar de titel ervan: James Salter's Burning the Days.

Het is mogelijk om de tijd enigszins te vertragen. Ik ben er beter in geworden. Kinderen helpen. Als je kleine kinderen hebt, zijn er veel momenten zo perfect dat je ze niet kunt helpen opmerken.

Het helpt ook om het gevoel te hebben dat je alles uit een ervaring hebt gehaald. De reden dat ik verdrietig ben over mijn moeder is niet alleen dat ik haar mis, maar dat ik denk aan alle dingen die we hadden kunnen doen en die we niet hebben gedaan. Mijn oudste zoon wordt binnenkort 7. En hoewel ik de 3-jarige versie van hem mis, heb ik tenminste geen spijt over wat had kunnen zijn. We hadden de beste tijd die een vader en een 3-jarige ooit hadden.

Snoei meedogenloos bullshit, wacht niet met het doen van dingen die ertoe doen, en geniet van de tijd die je hebt. Dat is wat je doet als het leven kort is.

Noten

[1] In eerste instantie vond ik het niet prettig dat het woord dat in me opkwam een woord was dat andere betekenissen had. Maar toen realiseerde ik me dat de andere betekenissen vrij nauw verwant zijn. Bullshit in de zin van dingen waar je je tijd aan verspilt, lijkt veel op intellectuele bullshit.

[2] Ik heb dit voorbeeld bewust gekozen als een notitie aan mezelf. Ik word online veel aangevallen. Mensen vertellen de gekste leugens over me. En ik heb tot nu toe een behoorlijk middelmatig werk verricht om de natuurlijke menselijke neiging om te zeggen "Hé, dat is niet waar!" te onderdrukken.

Dank aan Jessica Livingston en Geoff Ralston voor het lezen van concepten hiervan.